Τραπεζικές χρεωκοπίες και ο κίνδυνος νέας κρίσης – Documento 26/3/2023

Documento 26/3/2023

Τραπεζικές χρεωκοπίες και ο κίνδυνος νέας κρίσης

Σταύρος Μαυρουδέας

Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Πάντειο Πανεπιστήμιο

Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής

Η παγκόσμια οικονομία συγκλονίζεται από τις πρόσφατες τραπεζικές χρεωκοπίες. Ξεκινώντας από τις ΗΠΑ – και παρά τις εθελοτυφλικές διακηρύξεις της ΕΕ και άλλων χωρών – τα προβλήματα σύντομα εξαπλώθηκαν τουλάχιστον στις υπόλοιπες Δυτικές οικονομίες. Μετά την αμερικανική SVB ακολούθησε η βεβιασμένη διάσωση της ελβετικής mega-bank Credit Suisse. Την ίδια ώρα τα διεθνή χρηματιστήρια κλυδωνίζονται και πολλές τράπεζες είναι στο μικροσκόπιο ως επίφοβες. Τα συστημικά κέντρα αποφάσεων πιάστηκαν ξανά στον ύπνο. Με σπασμωδικές κινήσεις και κουτοπόνηρες δηλώσεις ότι «εμάς δεν μας αφορά» στρουθοκαμηλίζουν εμπρός στο πρόβλημα και προσπαθούν να το ετεροχρονίσουν. Ιδιαίτερα διαπληκτίζονται για το εάν πρέπει να σταματήσουν οι αυξήσεις επιτοκίων (για τον περιορισμό του πληθωρισμού) και να επιβληθούν αυστηρότεροι έλεγχοι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι κυρίαρχοι κύκλοι και τα κυρίαρχα Οικονομικά, εγκλωβισμένοι στην διαχείριση και δικαιολόγηση του καπιταλιστικού συστήματος, αδυνατούν να δουν τις πραγματικές αιτίες της αναταραχής. Αντιθέτως, η Μαρξιστική Πολιτική Οικονομία επισημαίνει ρεαλιστικά τα δομικά συστημικά αίτια της. Ο σύγχρονος καπιταλισμός ταλανίζεται από την μακροχρόνια πτωτική τάση της κερδοφορίας, που προκύπτει από τις ίδιες τις αντιφάσεις του και όχι από την αύξηση των μισθών. Η φθίνουσα κερδοφορία των επιχειρήσεων επηρεάζει τα έσοδα του τραπεζικού τομέα καθώς συσωρρεύονται «κόκκινα δάνεια». Η φυγή των τραπεζών προς τα εμπρός (μέσω διαδικασιών πλασματικού κεφαλαίου) απλά έχει μεταχρονολογήσει το πρόβλημα χωρίς να το επιλύει.

Ταυτόχρονα, η σημερινή έκρηξη του πληθωρισμού (που προκύπτει από τα προβλήματα της πραγματικής οικονομίας και όχι από νομισματικές πολιτικές, όπως ερίζουν τα κυρίαρχα Οικονομικά) περιπλέκει περισσότερο την κατάσταση. Η κουτοπόνηρη συστημική τακτική του ήπιου πληθωρισμού (που ροκανίζει τους μισθούς και αυξάνει τα επιχειρηματικά κέρδη) γύρισε μπούμερανγκ καθώς η αδυναμία της πραγματικής οικονομίας και οι ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις έκαναν ανεξέλεγκτο τον πληθωρισμό. Για την αντιμετώπιση του οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε εσπευσμένες αυξήσεις επιτοκίων. Όμως οι τελευταίες επιδεινώνουν την δομή χρεών επάνω στην οποία στηρίζεται το καπιταλιστικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι πιο ριψοκίνδυνες τράπεζες βρίσκονται ξαφνικά με αδυναμία χρηματοδότησης, οι καταθέτες και επενδυτές πανικοβάλλονται και η τραπεζική κρίση ξεσπά.

Έτσι, το σύστημα βρίσκεται εμπρός στο δίλημμα του στασιμοπληθωρισμού. Η αποφυγή της πρώτης απαιτεί χαλαρή νομισματική πολιτική ενώ του δεύτερου αυστηρή.

Φυσικά, το σύστημα επιδιώκει να ξαναφορτώσει τα βάρη στην εργασία. Όμως δεκαετίες Νεοφιλελεύθερων και Νέων Κεϋνσιανών αντιλαϊκών πολιτικών έχουν προκαλέσει εκτεταμένη φτωχοποίηση κάνοντας τον κίνδυνο της κοινωνικής έκρηξης παραπάνω από ορατό (όπως δείχνει η Γαλλία).

Στην ελληνική μπανανία όλα τα συστημικά κόμματα – και πρόθυμοι εταίροι σε μελλοντικές κυβερνήσεις συνεργασίας και αντιλαϊκής λιτότητας – περιμένουν άφωνοι τις εντολές από την Εσπερία καθώς αδυνατούν να έχουν έστω και μία μερικά αυτοτελή γραμμή. Εθελοτυφλούν ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα δεν κινδυνεύει. Όντως, οι ελληνικές τράπεζες-ζόμπι δεν μπορούσαν (όχι δεν ήθελαν) να κάνουν τα κόλπα των Δυτικών. Όμως, οι ξένοι μέτοχοι τους είναι εκτεθειμένοι σε επίφοβες ξένες τράπεζες, οπότε οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να ρευστοποιήσουν ελληνικά στοιχεία για να καλύψουν ζημιές. Αυτό θα προσθέσει και θα οξύνει προβλήματα στον καραγκιοζ-μπερντέ της ελληνικής οικονομίας. Είτε η σημερινή είτε μία διάδοχη συστημική κυβέρνηση θα τα φορτώσει, υπό τις ευρωπαϊκές εντολές, στον «εχθρό λαό». Όμως η πλάτη της καμήλας αυτής έχει όρια που ήδη ξεπερνιούνται. Τότε αυτοί που σπέρνουν ανέμους θα θερίσουν θύελλες.

Advertisement