Εύστοχο άρθρο του Μ.Λίτση για την Κινέζικη οικονομία

H Άλλη Πλευρά του Κινεζικού Θαύματος

http://oikonomiallomati.blogspot.gr/2013/05/h.html?view=magazine

Παρατεταγμένοι σαν στρατιώτες έτοιμοι για δουλειά

Συνεχείς παραβιάσεις στα εργασιακά δικαιώματα, διαδηλώσεις για το περιβάλλον και ο φόβος του χρέους, κρύβονται πίσω από την κινεζική υπερανάπτυξη

 Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

Πολύφερνη νύφη η Κίνα για την προίκα των 3,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε συναλλαγματικά αποθέματα που διαθέτει και ψάχνει να επενδύσει στις χειμαζόμενες οικονομίες της Ευρώπης και όχι μόνο, κρύβει ωστόσο και την άλλη πλευρά του νομίσματος: Τη συνεχιζόμενη παραβίαση εργατικών δικαιωμάτων, τις επιπτώσεις της ξέφρενης ανάπτυξης στο περιβάλλον αλλά και την ανησυχία για το «κρυφό» υπέρογκο χρέος της.

 Σε πρόσφατη έκθεση της η ελβετική τράπεζα UBS εκτιμά το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης σε 15% του ΑΕΠ στα τέλη του 2012. Το ποσοστό αυτό γίνεται μεγαλύτερο, 55%, αν υπολογιστεί και το χρέος που έχουν συσσωρεύσει οι τοπικές κυβερνήσεις και υπηρεσίες.

 Μια πρόγευση άλλωστε αυτού που συμβαίνει στην Ευρώπη, πήρε η Κίνα τον προηγούμενο μήνα όταν ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε τη χρηματοπιστωτική αξιοπιστία της χώρας, όσον αφορά τα χρέη της στο εθνικό νόμισμα, το γουάν. Ο οίκος Fitch επεσήμαινε τα υπερβολικά επίπεδα χρέους και τόνιζε ότι η αύξηση των πιστώσεων αλλά και η εξάρτηση από «θολές» πρακτικές δανεισμού έχει ενισχύσει την πιθανότητα χρηματοπιστωτικής αστάθειας.

 Η Κίνα, όπως έκαναν άλλωστε και αρκετές από τις αναπτυγμένες οικονομίες, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αύξησαν το διαθέσιμο όγκο πιστώσεων. Οι τράπεζες δάνειζαν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς από ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης, κάτι, που όπως επισημαίνεται σε σχετικό ρεπορτάζ του CNN, μόνο στο Κατάρ συνέβαινε. Το Κατάρ ως γνωστόν κατέρρευσε στα τέλη του 2010, δημιουργώντας «πιστωτικό συναγερμό» σε ολόκληρο τον κόσμο, συμβάλλοντας στην εκτίναξη αρχικά των ελληνικών spreads και το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης που σύντομα εξελίχθηκε σε ευρωπαϊκή.

 Στα τέλη του 2012 το χρέος των τραπεζών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων έφθασε στο 136% του ΑΕΠ, επίπεδο που είναι το τρίτο υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη αναδυόμενη οικονομία που περιλαμβάνεται στις αξιολογήσεις του οίκου Fitch. Συνολικά το κινεζικό χρέος, ιδιωτικό και δημόσιο ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Ανάλογο χρέος παρουσιάζουν και άλλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα, μόνο που αυτές ανήκουν στο κλαμπ των ισχυρών οικονομιών, που εκτός των άλλων έχουν και άλλη πολιτική βαρύτητα στο διεθνές πολιτικό σκηνικό, παρά την ανερχόμενη κινεζική επιρροή.

Εργασιακές συνθήκες στην Κίνα του 21ου αιώνα

 Οι πιστώσεις αυτές, πολλές από τις οποίες έχουν δοθεί από το λεγόμενο «σκιώδες» τραπεζικό σύστημα, ένα «ομιχλώδες» τραπεζικό δίκτυο που υπάρχει στη χώρα, για το οποίο λίγα είναι γνωστά όσον αφορά το πραγματικό οικονομικό του μέγεθος.

 Όσο η Κίνα αναπτύσσονταν με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που έφθαναν ακόμη και το 10%, το πρόβλημα του χρέους ελάχιστα απασχολούσε τους διεθνείς παρατηρητές. Η Κίνα άλλωστε αποτέλεσε τη βασική «ατμομηχανή» της παγκόσμιας ανάπτυξης μετά την κρίση του 2008. Πιέζεται μάλιστα κυρίως από τις ΗΠΑ να στραφεί πλέον στην εσωτερική ζήτηση, να διαθέσει δηλαδή τα συναλλαγματικά της πλεονάσματα για την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης-μέχρι σήμερα η ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας έχει κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό και εστιάζεται σε σαφάρι επενδύσεων ανά τον κόσμο κυρίως σε πλουτοπαραγωγικές πηγές και υποδομές-προκειμένου να βοηθήσει την ανάπτυξη και άλλων οικονομιών όπως η αμερικανική που «καίγεται» να πουλήσει προϊόντα και υπηρεσίες εκτός συνόρων, μιας και η εντός των τειχών ανάπτυξη δεν είναι αρκετή για να τη βγάλει από τη στασιμότητα και την σχετικά υψηλή ανεργία(8%).

Εργοστάσιο της Mattell(παιχνίδια)

Προς το παρόν με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 7%-8% η κινεζική οικονομία δεν δείχνει να κινδυνεύει από χρηματοπιστωτική κρίση. Η επισήμανση ωστόσο διαφόρων οίκων για τα τυχόν προβλήματα που μπορεί η κινεζική οικονομία να αντιμετωπίσει, ακόμη και αν εδράζονται στη σχέση «αγάπης-μίσους» με την οποία οι δυτικοί αντιμετωπίζουν την ανερχόμενη οικονομικά και πολιτικά δύναμη, δείχνουν ότι το κινεζικό θαύμα έχει δύο όψεις…

  Εντείνεται η κοινωνική δυσαρέσκεια

 Με τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης θα περίμενε κανείς η Κίνα να μην έχει και πολλούς δυσαρεστημένους… Μόνο που η κινεζική ανάπτυξη ελάχιστα διαφέρει από την αντίστοιχη σε άλλες χώρες του Τρίτου Κόσμου, με τα μεροκάματα πείνας και την ανύπαρκτη κοινωνική και περιβαλλοντική πρόνοια.

 Λίγες ημέρες πριν μία από τις σημαντικότερες ειδήσεις που μετέδωσαν τα διεθνή πρακτορεία ήταν οι μαζικές διαδηλώσεις στην πόλη Κουνμίγκ της νοτιοδυτικής Κίνας. Οι διαδηλώσεις στρέφονταν κατά των σχεδίων για τη δημιουργία εγκαταστάσεων παραγωγής μίας χημικής ουσίας σε τοπικό διυλιστήριο. Ήταν μάλιστα η δεύτερη διαδήλωση που έγινε μέσα σε ένα μήνα.

 Στη Σαγκάη, την οικονομική μητρόπολη της Κίνας, έγιναν επίσης διαδηλώσεις κατά της εγκατάστασης εργοστασίου παραγωγής μπαταριών λιθίου. Οι δύο αυτές ειδήσεις έδειξαν ότι δεν είναι μόνο το… ψωμί που ανησυχεί τους Κινέζους, αλλά και οι συνεχιζόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον, μιας ανάπτυξης που δεν έχει περιβαλλοντικές και κοινωνικές ευαισθησίες.

Διαδηλώσεις και για το περιβάλλον

 Το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που παράγονται στην Κίνα δεν προορίζονται για την αναπτυσσόμενη κινεζική καταναλωτική αγορά, αλλά για την αναπτυγμένη αγορά των αναπτυγμένων οικονομιών, αφού η ετικέτα «madeinChina», κρύβεται πίσω από χιλιάδες ευτελή προϊόντα αλλά και πίσω από πολλά προϊόντα εξελιγμένης τεχνολογίας στην Ευρώπη και την Αμερική.

 Σε έρευνα που έκανε η εταιρία συμβούλων Accenture για λογαριασμό της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας επιχειρήσεων BusinessEurope, πάνω από το 75% των ερωτηθέντων εξέφρασε φόβους ότι η Κίνα θα φθάσει ή θα ξεπεράσει την Ευρώπη όσον αφορά την καινοτομία το 2023.

 Η δημοσιοποίηση των στοιχείων αυτών συνέπεσε με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προχθές να ξεκινήσει έρευνα κατά κινεζικών επιχειρήσεων τηλεπικοινωνιών, οι οποίες φαίνεται να έχουν επιδοτηθεί με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν την ευρωπαϊκή αγορά με φθηνότερα προϊόντα σε σχέση με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές.

 Μεταξύ των «υπόπτων» κινεζικών επιχειρήσεων περιλαμβάνονται η HuaweiTechnologies και η ΖΤΕ. Η ΕΕ έχει μάλιστα απειλήσει ότι θα επιβάλλει κυρώσεις με τη μορφή δασμών στις εν λόγω επιχειρήσεις. Το παράδοξο στην υπόθεση είναι, πως οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές για… χατίρι των οποίων γίνονται όλα, αντέδρασαν στις προτάσεις της Κομισιόν, φοβούμενες ότι θα πληγούν τα συμφέροντά τους στην Κίνα. Οι γνωστές εταιρίες τηλεπικοινωνιών Ericsson, Nokia καιSiemens, αντέδρασαν, όπως διαβάζουμε σε σχετικό ρεπορτάζ του πρακτορείου «Bloomberg», στα σχέδια της Κομισιόν.

Από τις περσινές ταραχές στην Foxconn

 Το ζήτημα των εργασιακών δικαιωμάτων έρχεται κατά καιρούς στην επικαιρότητα, όπως έγινε πέρυσι με τις αποκαλύψεις και τις απεργίες στην ταϊβανέζικων συμφερόντων εταιρία Foxconn, στα κινεζικά εργοστάσια της οποίας κατασκευάζονται πολλά από τα δημοφιλή γκάτζετ της αμερικανικής εταιρίας Apple. Χθες μάλιστα διαβάσαμε σε ανταπόκριση του πρακτορείου «Reuters» ότι η εταιρία ζητά περισσότερο χρόνο για να περιορίσει τις υπερωρίες, εξαιτίας των οποίων είχαν προκληθεί πέρυσι μεγάλες εργατικές ταραχές σε εργοστάσια της Foxconn. Σε ανακοίνωση της τον Απρίλιο, η οργάνωση «China Labor Watch» η οποία παρακολουθεί την κατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων στην Κίνα ανέφερε δύο ακόμη αυτοκτονίες σε εργοστάσιο της Foxconn στο Ζενγκσού.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η ΕΛΛΑΔΑ αύριο» 18/05/2013

Άρθρο σε Bloomberg για τον ανταγωνισμό Κίνας-ΗΠΑ για διπλώματα ευρεσιτεχνείας

H Κίνα πετά το γάντι στις ΗΠΑ σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας

Bloomberg BusinessWeek

σε Capital.gr

http://www.capital.gr/businessweek/articles.asp?id=1114077

 

Του Vivek Wadhwa

Η Κίνα αυξάνει δραματικά τους ρυθμούς με τους οποίους κατοχυρώνει διπλώματα ευρεσιτεχνίας με σκοπό να «οικοδομήσει μια οικονομία που βασίζεται στην καινοτομία και όχι στη μίμηση», αναφέρουν σε πρόσφατο άρθρο τους οι New York Times. Στόχος της Κίνας είναι να αυξήσει τον ετήσιο αριθμό αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από 300.000 σε ένα εκατομμύριο έως το 2015. (Συγκριτικά, περίπου μισό εκατομμύριο τέτοιων αιτήσεων κατατίθενται ετησίως στις ΗΠΑ.) Για να το καταφέρει αυτό, αναφέρει η εφημερίδα, η Κίνα προσφέρει μπόνους σε μετρητά, καλύτερη στέγαση, καθώς και φορολογικές ελαφρύνσεις.

Οι Times έχουν δίκιο όταν μιλούν για τις κινεζικές φιλοδοξίες περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Η Κίνα κατάφερε να επιτύχει το ίδιο με την ακαδημαϊκή έρευνα, όπου σήμερα έρχεται κιόλας δεύτερη μετά τις ΗΠΑ σε αριθμό δημοσιευμένων επιστημονικών εργασιών – και είναι έτοιμη να ξεπεράσει τις ΗΠΑ έως το 2020. Όμως το συμπέρασμα των Times είναι αίολο: Τα Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας δεν θα κάνουν την Κίνα πιο καινοτόμα αλλά ούτε και θα ωφελήσουν την παγκόσμια οικονομία. Ένας τεράστιος αριθμός κινεζικών επιστημονικών εργασιών είναι είτε προϊόντα λογοκλοπής είτε άνευ αξίας. Αντίστοιχα και οι πατέντες που χρηματοδοτούνται από το κράτος θα είναι εξίσου «μολυσμένες». Ωστόσο, σε αντίθεση με το πολύ μικρό ποσοστό των επιστημονικών εργασιών που υπηρετούν τη διεύρυνση της βάσης της παγκόσμιας γνώσης, οι κινεζικές πατέντες θα χρησιμεύσουν ως νάρκες για τις ξένες επιχειρήσεις. Θα επιτρέψουν στην Κίνα να απαιτήσει την πληρωμή τελών άδειας χρήσης από εταιρείες που δραστηριοποιούνται εκεί ή θα τις αποκλείσει εντελώς από την αγορά.

Πολλοί άνθρωποι μέσα από τη βιομηχανία της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένου και εμού, θεωρούν τις περισσότερες ευρεσιτεχνίες στις ΗΠΑ ως εμπορικά επιπόλαιες και άνευ σημασίας. Αλλά, όπως έχει αναφέρει ο Economist, το πρόβλημα είναι πολύ χειρότερο στην Κίνα, όπου εξεταστές ευρεσιτεχνιών πληρώνονται ανάλογα με τον αριθμό των αιτήσεων που θα εγκρίνουν. Έτσι δίνουν την έγκρισή τους σε ρυθμούς ρουτίνας ακόμα και στις πιο ύποπτες αιτήσεις. Αλλά και οι Κινέζοι ακαδημαϊκοί, εταιρείες και ιδιώτες έχουν ισχυρά κίνητρα για να κατοχυρώνουν ως ευρεσιτεχνίες ιδέες άνευ αξίας: Με περισσότερες αιτήσεις κατοχύρωσης, οι καθηγητές αποκτούν εργασιακό καθεστώς μονιμότητας, εργαζόμενοι και φοιτητές αποκτούν δικαίωμα διαμονής στις καλύτερες πόλεις, οι εταιρικοί φόροι εισοδήματος μειώνονται από 25% σε 15%, και οι εταιρείες κερδίζουν προσοδοφόρες συμβάσεις με το δημόσιο. Η ανταμοιβή δεν προέρχεται από την καινοτομία, αλλά από την πράξη της κατάθεσης αίτησης για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας παραλύουν τον κλάδο της τεχνολογίας

Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι αναγκαία για την προστασία των μελετών του βιομηχανικού εξοπλισμού, των φαρμακευτικών σκευασμάτων, των προϊόντων και των μεθόδων της βιοτεχνολογίας, των βιοϊατρικών συσκευών, των καταναλωτικών προϊόντων (οδοντόκρεμες, σαμπουάν, φακοί επαφής, και ούτω καθεξής),των προηγμένων υλικών και των συνθέτων, και διαφόρων άλλων συσκευών (όπως φωτιστικά, μπαταρίες, παιχνίδια, εργαλεία και άλλα παρόμοια αγαθά). Αλλά στον ταχύρυθμο κλάδο της βιομηχανίας της τεχνολογίας, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι σαν τα πυρηνικά όπλα, όχι τα εργαλεία για την ενθάρρυνση της καινοτομίας. Κι αυτό γιατί στον τεχνολογικό κόσμο, τα πράγματα αλλάζουν ραγδαία. Η ταχύτητα και η τεχνολογική απαξίωση είναι η μόνη προστασία που έχει κάποια αξία.

Βλέπετε άλλωστε τον καταστροφικό χαρακτήρα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στις αγωγές που μαστίζουν τη Silicon Valley. Υπάρχουν μάχες που γίνονται μεταξύ των κολοσσών Microsoft (MSFT), Hewlett-Packard (HPQ), IBM (IBM), Oracle (ORCL) και SAP (SAP)-και μεταξύ κολοσσών, νεόκοπων εταιρειών, κερδοσκόπων των ευρεσιτεχνιών, καθώς και μεγάλων επιχειρήσεων. Η καινοτομία προέρχεται από τη συνεργασία, όπως όταν οι τεχνολογίες χτίζονται πάνω σε νέες πλατφόρμες όπως το iPhone (AAPL), το Android (GOOG) και το Facebook. Αντίθετα, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας χρησιμοποιούνται για να κρατήσουν άλλες εταιρείες μακριά από την καινοτομία. Οι επιχειρηματίες, που βρίσκονται στο ξεκίνημά τους, ζουν με το συνεχή φόβο ότι οι κολοσσοί ή οι κερδοσκόποι των ευρεσιτεχνιών θα τους καθηλώσουν με επιπόλαιες αγωγές.

Οι εταιρείες πληρώνουν έτσι μικρά ποσοστά από τα κέρδη τους ή ανταλλάσσουν τα δικαιώματα στο δικό τους χαρτοφυλακίο ευρεσιτεχνιών για να αποκρούσουν ενδεχόμενες επιθέσεις. Το πρόβλημα αυτό είναι πολύ πιο έντονο στην Κίνα, όπου όλες οι αιτήσεις ευρεσιτεχνίας είναι στα κινεζικά και η ερμηνεία ως προς το κατά πόσον μια τεχνολογία παραβιάζει τα όρια επαφίεται στους τοπικούς δικαστές, οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν και πολλά από τεχνολογία. Οι δικαστές το πιθανότερο είναι ότι θα ταχθούν υπέρ των συντοπιτών τους παρά των ξένων. Λόγω των γλωσσικών προβλημάτων και του μεγάλου όγκου των αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για τις ξένες εταιρείες που εισέρχονται στην κινεζική αγορά να καθορίσουν αν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που καλύπτουν τις τεχνολογίες τους υπάρχουν ήδη.

Μόνο 25 χρόνια νομικής κάλυψης της ευρεσιτεχνίας στην Κίνα

Η Κίνα έχει, ωστόσο, και ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Οι περισσότερες παγκόσμιες πατέντες που έχουν κατοχυρωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες δεν ισχύουν στην Κίνα. Μέχρι το 1985 υπήρχε νομικό κενό για τις ευρεσιτεχνίες. Για να είναι έγκυρο οποιοδήποτε αμερικανικό ή παγκόσμιο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην Κίνα, θα πρέπει να γίνει σχετική αίτηση κατοχύρωσης εκεί. Επιπλέον, οι εταιρείες της Κίνας είναι ελεύθερες να αναπτύξουν προϊόντα και τεχνολογίες που δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη χωρίς τη λήψη αδειών εκμεταλλεύσεως ευρεσιτεχνίας.

Πάρτε το iPhone, για παράδειγμα. Συγκεντρώνει περισσότερα από 1.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, αλλά η Apple έχει κάνει αίτηση για μόνο 300 περίπου στην Κίνα και έχει εκδώσει 19. Οποιαδήποτε εταιρεία στην Κίνα μπορεί να χρησιμοποιήσει νόμιμα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που δεν είναι κατοχυρωμένα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην Κίνα. Νέα προϊόντα που δημιουργούν δεν είναι δυνατόν να εξάγονται προς εδάφη που καλύπτονται από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας της Apple, δηλαδή μένουν ελεύθερα τα περισσότερα μέρη του κόσμου εκτός από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα μπορούν να δημιουργήσουν με νόμιμο τρόπο νέα προϊόντα και διαδικασίες αναμειγνύοντας και συνδυάζοντας τεχνολογίες από διαφορετικές πηγές και καινοτομώντας με νέους τρόπους.

Οι διαμορφωτές της πολιτικής των ΗΠΑ έχουν από καιρό διαφημίσει τα οφέλη του συστήματος των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας των ΗΠΑ στον κόσμο. Έχουν απαιτήσει από άλλες χώρες να σέβονται τους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας και να παίζουν σύμφωνα με τους αντίστοιχους κανόνες. Η Κίνα υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους παραβάτες, κλέβοντας και αντιγράφοντας τις αμερικανικές τεχνολογικές καινοτομίες σε μεγάλη κλίμακα. Τώρα η Κίνα μπορεί να κάνει με την πνευματική ιδιοκτησία ό,τι έκανε με τον καπιταλισμό: να προσαρμόσει το αμερικάνικο σύστημά έτσι ώστε να νικήσει τις ΗΠΑ μέσα στο ίδιο της το γήπεδο.

Ο Wadhwa είναι επισκέπτης ομιλητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ , ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ, και διευθυντής έρευνας του Κέντρου για την Επιχειρηματικότητα και Εμπορευματοποίηση της Έρευνας του Πανεπιστημίου του Ντιουκ. Παρακολουθήστε τον στο twitter—@vwadhwa